100 lat społeczeństwa obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej
Środa, 30 lipca, 2014, #NGO, #Inicjatywy dąbrowskich organizacji
100 lat temu w Dąbrowie Górniczej powstał pierwszy w Królestwie Polskim Komitet Żywnościowy. Była to inicjatywa typowo obywatelska. W celu przypomnienia i uczczenia tych wydarzeń powstała inicjatywa, do której zapraszamy dzisiejszych działaczy trzeciego sektora.
Chęć uczczenia tej rocznicy, to wspólna inicjatywa Arkadiusza Rybaka (Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej), Piotra Drygały i Marcina Bazylaka (Stowarzyszenie Zielone Zagłębie), Sylwestra Dominika (Portal www.dawnadabrowa.pl) oraz Piotra Frączaka (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych)
W 1914 roku Zagłębie Dąbrowskie jako pas przygraniczny został opuszczony przez wojska rosyjskie już na samym początku wojny. Rosjanie nie planowali bitwy granicznej i wycofali się na wschód. Teren Zagłębia został przejęty przez komitety i straże obywatelskie.
Same komitety były czymś niezwykłym. Na obszarach podbitych przez Cesarstwo Rosyjskie, prześladowani poddani cara wykazywali się obywatelskością, organizując się i tworząc własne obywatelskie instytucje, które w dodatku przejmowały część administracji państwowej.
Działały one przez kilka dni w pustce jaka wypełniła się po wycofaniu Rosjan, a przed wkroczeniem Niemców. Jedną z pierwszych inicjatyw w zakresie utrzymania porządku publicznego podjęto już w dniu 27 lipca 1914 roku właśnie w Dąbrowie Górniczej. Wtedy spotkali się przedstawiciele społeczeństwa z rosyjskim naczelnikiem powiatu Mirbachem i podczas tego spotkania uzgodniono utworzenie w gminach straży obywatelskich.
Oprócz straży pilnujących porządku publicznego powstały wtedy także tzw. Komitety Żywnościowe, które dbały o zaopatrzenie ludności robotniczej. Zakładano tzw. garkuchnie oraz lokale, w których wydawano racje żywnościowe dla najbardziej potrzebujących.
W Dąbrowie Górniczej siedzibą komitetu żywnościowego był budynek obecnego kina Ars przy ulicy Kościuszki, a pierwszym jego przewodniczącym był Edward Kosiński, który w 1916 roku został pierwszym burmistrzem miasta.
Dziś chcielibyśmy przypomnieć przykłady sprzed 100 lat i pokazać, że to właśnie inicjatywy obywatelskie nie tylko mogą, ale wręcz powinny być elementem zarządzania społecznością i budowania wspólnego dobra. Tradycja komitetów obywatelskich to dowód na to, że w każdej gminie obywatele, organizacje pozarządowe i samorząd powinni współdziałać.
Zapraszamy do współpracy także inne organizacje pozarządowe. Planujemy wspólnie przeprowadzić zbiórkę publiczną, z której dochód przeznaczylibyśmy na płytę pamiątkową przed budynkiem dawnego Kina Ars, która przypominałaby o korzeniach dąbrowskiego społeczeństwa obywatelskiego.
Uzupełnieniem pamiątkowej tablicy będzie specjalna konferencja, która odbędzie się w Dąbrowie Górniczej 9 października i która w całości będzie poświęcona strażom i komitetom obywatelskim. Dodatkowo na stronie www.dawnadabrowa.pl powstanie specjalna zakładka zawierająca wyczerpujące informacje o tradycjach i historii komitetów w Dąbrowie Górniczej.
Organizacje chętne do przyłączenia się do inicjatywy prosimy o kontakt:
- p.drygala@zielone.org.pl lub pod nr telefonu 601 280 524.